قرارداد سبدگردانی در بورس تهران

مزیت استفاده از روش­های نوین سرمایه‌گذاری در بازار بورس بسیار زیاد است. یکی از این روش‌ها سرمایه‌گذاری به کمک شرکت سبدگردان است. برای فعالیت روشن و بدون دغدغه باید در شروع کار با شرکت سبدگردان قراردادی تحت عنوان قرارداد سبدگردانی ببندید. قراردادی که یک سند رسمی بین سرمایه‌گذار و شرکت سبدگردان محسوب می‌شود و بر اساس آن طرفین طی شرایط درج شده با یکدیگر توافق و به هم اعتماد می‌کنند. این سند توافق جزئیاتی دارد که سرمایه‌گذاران باید به آن‌ها توجه لازم داشته باشند. قبل شروع هر کار نیاز به کسب اطلاعات است. اطلاعات کامل و آگاهی شما از قرارداد سبدگردانی به ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. این قرارداد‌ دارای بند‌های مختلفی است که معمولا بین قراردادهای شرکت‌های سبدگردان مختلف یکسان خواهد بود. در ادامه متن قصد داریم تا پس از بررسی مختصر تعریف سبدگردانی، قرارداد سبدگردانی و بندهای خصوصی یا عمومی پراهمیت آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.

سبدگردانی چیست؟

سبدگردان می‌تواند یک شرکت یا موسسه باشد که با داشتن علم انتخاب و نظارتی بر سرمایه‌گذاری به دنبال دستیابی به اهداف مالی مورد انتظار یک مشتری است. سبدگردان‌ها به جای مشتری خرید و فروش سهام را در دست گرفته و ریسک سرمایه‌گذاری شخصی را کمتر می‌سازند. در نهایت سبدگردان به دنبال حداکثرسازی بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار با در نظر داشتن ریسک کمتر است. سبدگردانی موفق به مدیریت سبد سرمایه توسط سبدگردان بستگی داشته که نیاز به مطالعه و بررسی بازار، شناخت فرصت‌ها و تهدید‌ها و تحلیل درست شرایط سرمایه‌گذاری دارد. با این وجود که عمده شناخت از سبدگردانی مربوط به ارتباط گسترده آن با بازار بورس است، اما سبدگردان می‌تواند هر نوع دارایی را سبدگردانی کند. این نوع دارایی‌ها می‌توانند شامل انواع اوراق بهاداری که حتی در بازار‌های بورس یا بازار‌های مشابه به فروش نمی‌رسند نیز باشند.
کلید سبدگردانی موفق ترکیب بلندمدت انواع دارایی‌ها مانند: سهام، اوراق قرضه و پول نقد و ... است. سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر‌تر در پرتفوی خود به دنبال جاگذاری سرمایه‌‌گذاری‌های با نوسان بالا و سرمایه‌گذاران محافظه‌کار به دنبال سرمایه‌گذاری‌های با ثبات بیشتر مانند اوراق قرضه هستند.
مدیریت پرتفو توسط سبدگردان می‌تواند مزایای متعددی مانند: انتخاب درست گزینه سرمایه‌گذاری برای حداکثرسازی بازده، جلوگیری از ایجاد ضرر، پیگیری عملکرد، مدیریت نقدینگی، کم شدن ریسک و ... داشته باشد. مدیریت پرتفو توسط افراد حرفه‌ای به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد تا بهترین سبد دارایی‌ را مناسب با شرایط خود برای سرمایه‌گذاری انتخاب کند.

سبدگردان نیز در ازای خدمات خود مبلغی به عنوان کارمزد خدمات سبدگردانی دریافت می‌کند. قابل ذکر است که سبدگردان می‌تواند به وکالت از طرف مشتری در مجامع عمومی شرکت نیز حضور داشته باشد و حتی در رای‌گیری‌ها نظر خود را اعلام کند. به همین ترتیب امکان دریافت سود سهام یا سایر اوراق بهادار، دریافت حق تقدم سهام، افزایش سرمایه و ... نیز به وکالت از مشتری توسط سبدگردان ایجاد شده است.

قرارداد سبدگردانی چیست؟

برای رسمی شدن توافق بین طرفین برای مدیریت سبد سرمایه‌گذاری، نیاز است تا یک قرارداد تنظیم شود. این قرارداد شکل و فرمت خاصی دارد که سازمان بورس آن را تعیین و تایید کرده است. قرارداد بین شرکت سبدگردان و سرمایه‌گذار عقد شده و این اختیار را به سبدگردان می‌دهد تا معاملات مورد نظر شخص را انجام دهد. بنابراین قرارداد به سبدگردان مالکیت سهام نداده و تنها اجازه می‌دهد تا او به مدیریت منابع مالی فرد بپردازد.  به این ترتیب برای اینکه عملیات سبدگردانی کاملا روشن و قانونی انجام شود، قراردادی بین سبدگردان و سرمایه‌گذار منعقد می‌شود که برای شروع کار ضروری است. شرکت‌های سبدگردان اغلب دارای فرمت قرارداد خاص خود هستند. با وجود تفاوت‌های جزئی در بندهای قرارداد در نهایت اکثر این متون محتوای مشابه با یکدیگر دارند.

عقد قرارداد سبدگردانی بسیار مهم است. چرا که ادامه فرآیندهایی مانند پرداخت دستمزد، محاسبه سود یا زیان و... نیاز به یک سند رسمی مکتوب دارد. حتی گاهی ممکن است در مواقع ایجاد اختلاف بین طرفین قرارداد سبدگردانی بتواند مشکلات را با سرعت بیشتری حل کند.

قرارداد سبدگردانی سازمان بورس بندهای خاصی دارد که ضروری است سرمایه‌گذار پیش از شروع کار همه این موارد را بررسی کند. در ادامه قصد داریم تا به برخی از بند‌های موجود در قرارداد و قسمت‌های مهم محتوای آن اشاره ‌کنیم:

برای شروع کار سبدگردانی نیاز به سرمایه اولیه است که از طرف سرمایه‌گذار تامین می‌شود. مقدار سرمایه اولیه معمولا باید از عددی خاص بیشتر باشد. این مقدار عددی توسط شرکت سبدگردان اعلام می‌شود و ممکن است در شرکت‌های مختلف عددی متفاوت باشد. تامین مبلغ مورد نیاز به موفقیت سبدگردانی کمک کرده و دست مدیریت سبد را برای طراحی سرمایه‌گذاری پرسود باز می‌گذارد.

این محدودیت‌ها توسط سرمایه‌گذار برای انجام معاملات سبدگردانی تعیین می‌شود. به عبارتی سرمایه‌گذار می‌تواند از ابتدای فرآیند تعیین کند که برای مثال شرکت سبدگردان حق سرمایه‌گذاری روی صنعتی خاص در پرتفوی سرمایه‌گذاری او را نداشته باشد. یا حتی سرمایه‌گذار می‌تواند انتظارات خود را از سرمایه‌گذاری در قرارداد ذکر کند. قسمت شروط یا محدودیت‌ها در بسیاری از موارد می‌تواند از اختلافات آتی جلوگیری کند.

ذکر کارمزد در قرارداد اهمیت زیادی دارد. این مورد مربوط به هزینه‌ای است که برای خدمات شرکت سبدگردان در نظر گرفته شده است. مبلغ و درصد تعیین شده برای کارمزد شرکت سبدگردان عددی ثابت نیست. اعداد و ارقام مختلفی توسط شرکت‌ها برای کارمزد اعلام می‌شود. در ابتدا هر شرکت قادر است تا با در نظر گرفتن سابقه کار و موفقیت خود در امر سبدگردانی مبلغی را تحت عنوان کارمزد از شخص سرمایه‌گذار درخواست کند. استراتژی و اهداف شرکت سبدگردان می‌تواند نوع محاسبه کارمزد و درصد آن را تغییر دهد.

عوامل مختلفی می‌تواند روی کارمزد تاثیرگذار باشد. از جمله مهمترین این عوامل سود حاصل شده برای سبد سرمایه‌گذاری است. به طور کلی کارمزد سبدگردانی به شکل درصدی از سود سبد سرمایه‌گذاری تعیین و دریافت می‌شود. برای محاسبه کارمزد از سود سبد به میزان اختلاف سود حاصل شده از سبدگردانی نسبت و سود بانکی دقت کرده و چنانچه عدد آن کم‌تر از سود بانکی باشد، کارمزد سبدگردان دریافت نمی‌شود. بنابراین کارمزد با توجه به بازدهی تعیین می‌شود. اما همانطور که عنوان کردیم عوامل دیگری نیز در محاسبه آن نقش دارند. به همین دلیل باید در قرارداد سبدگردانی حتما بندهای مربوط به کارمزد شرکت سبدگردان به خوبی بررسی شود.

ذکر نحوه گزارش دهی

بازدهی سبد باید به اطلاع شخص سرمایه‌گذار رسانده شود. گزارش بازدهی باید در دوره‌های زمانی روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه محاسبه شده و حداکثر تا روز کاری بعد از پایان هر دوره در اختیار سرمایه‌گذار قرار گرفته شود. در این زمینه امکان دسترسی به پلتفرم آنلاین اهمیت زیادی دارد. به عبارتی باید برای سبد اختصاصی امکان دسترسی نرم افزاری به فرد داده شده تا او بتواند در سایت یا نرم افزار شرکت سبدگردانی اطلاعات و آمار مربوط به بازدهی و دیگر جزئیات مربوط به معاملات سبد را مشاهده کرده و نسبت به وقایع آگاه باشد.

ذکر نکات مربوط به اختیارات

همانطور که اشاره کریم سبدگردان وکیل سرمایه‌گذار بوده و امکان دریافت سود مجامع، شرکت در مجمع عمومی، اظهار نظر در رای گیری و ... را دارد. بنابراین یکی دیگر از نکات مهمی که باید در قرارداد سبدگردانی ذکر شود، مربوط به اختیارات سبدگردان است. سود سهام و اوراق مشارکت، سهام جایزه، برگه حق تقدم و دیگر مزایا مختص به سبد اختصاصی سرمایه‌گذار بوده و به عنوان بخشی از دارایی او محسوب می‌شود. بنابراین باید در قرارداد ذکر شود که سبدگردان در مدت قرارداد از جانب سرمایه گذار وکالت به دریافت و اضافه کردن این منافع و مزایا به سبد اختصاصی مشتری دارد.

هر سبد سرمایه‌گذاری یک امین صندوق دارد که یک موسسه حسابرسی بوده و وظیفه نظارتی بر فعالیت درست سبدگردان را بر عهده دارد. امین سبد نقش نظارتی خود را بر قوانین با دسترسی به نرم افزار سبدگردانی بر عهده می‌گیرد. چنانچه سبدگردان به هر نحوی از قوانین تبعیت نکند، موارد به صورت کتبی به سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش شده تا سبدگردان تحت برخورد قانونی قرار گیرد.

مدت قرارداد سبدگردانی باید از ابتدا مشخص شود. البته معمولا قراردادهای موجود سبدگردانی یک ساله هستند. قرارداد یک ساله، ریسک عملیاتی را کمتر کرده و به نوعی احتمال کسب سود را افزایش می‌دهد. البته سرمایه‌گذار امکان افزایش سرمایه خود را طی مدت قرارداد دارد. حتی امکان فسخ قرارداد با ذکر شروطی طی زمان قرارداد ایجاد شده است.
با پایان مدت قرارداد و عدم تمدید آن، سبدگردان حق تغییر در سبد را نداشته و موظف است تا طی دو روز کاری، وجوه سبد را به مشتری ارائه کند. البته این امکان نیز وجود دارد که دارایی قبل از فروش به مشتری تحویل داده شود. در صورتی که شخص نمی‌خواهد دارایی سبد خود را به فروش برساند، سبدگردان باید دارایی‌های موجود را به او تحویل دهد.
به این ترتیب مدت زمان و شرایط پایان قرارداد نیز باید به شکل روشن در قرارداد ذکر شده و اگر طرفین مایل به تمدید قرارداد هستند، بهتر است در ابتدا عنوان شود.

سخن پایانی

انتخاب سبدگردانی به عنوان یک روش سرمایه‌گذاری ایده بسیار خوبی به خصوص برای افرادی است که از زمان و دانش کافی برای مدیریت سرمایه خود برخوردار نیستند. در فرآیند سبدگردانی سبدگردان بسته به شرایط و هدف شما از سرمایه‌گذاری، سبد سهامی مختص به فرد را تشکیل داده و برای حداکثرسازی سود آن تلاش می‌کند. یک سبدگردان خوب علاوه بر این که باید دارای گواهینامه، مدارک حرفه‌ای و مجوز فعالیت از سوی سازمان بورس باشد، باید از ابتدا قراردادی تحت عنوان قرارداد سبدگردانی در اختیارتان بگذارد. در این متن بندهای مهمی که باید در قرارداد سبدگردانی بررسی شوند را تشریح کرده تا به عنوان یک سرمایه‌گذار پیش از عقد قرارداد با آگاهی لازم و اطلاعات کافی وارد فرآیند سبدگردانی شوید.